İLAHİYAT FAKÜLTESİ ÖZ DEĞERLENDİRME RAPORU

GİRİŞ


Öz değerlendirme ekibi, kurum idaresi, kurumda bulunan bölüm başkanlıkları, öğrenci konseyi ile işbirliği yapmıştır. Rapor kurumda bölüm başkanlıkları, anabilim dalı başkanlıkları ile idari mekanizmada yer alan birimler ile öğrenci konseyi ve kulüpleri seviyesinde tartışılmıştır.

Öz değerlendirme sürecinde karşılaşılan pozitif yönler, kurumun köklü bir eğitim-öğretim geçmişine sahip olması, eğitim-öğretim kadrosunun tecrübeli öğretim elemanlarından oluşması, birikimli ve teknolojik gelişmeyi takip edebilen idari personele sahip olması, eğitim-öğretim sürecine katkıda bulunmaya istekli ve hevesli öğrencilerin bulunması, olarak sayılabilir.

Bu süreçte karşılaşılan zorluklar ise, teknolojik yapının istenilen düzeyde olmaması, mali konularda karşılaşılan zorluklar, idari personelin sayısal anlamda yetersizliği, kuruma tahsis edilen öğrenci kontenjanının yetersiz oluşu, olarak belirtilebilir.


KURUMSAL BAĞLAM

Kurum, İslami İlimler Fakültesi adı altında Atatürk Üniversitesi Yönetim Kurulu’nun 21.11.1969 tarih ve 32 sayılı kararına istinaden, Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatının 04.12.1970 tarih ve 16146 sayılı görüşü ile 12 Mart 1971 tarihinde kurulmuş olup, eğitim-öğretime 1971-1972 ders yılında başlamıştır. 20 Temmuz 1982’de yayınlanan 42 sayılı kanun hükmündeki kararname ile kurulan İlahiyat Fakültesi ile Erzurum Yüksek İslam Enstitüsü birleştirilmiş ve o tarihten itibaren eğitim-öğretim faaliyetleri İlahiyat Fakültesi adı altında yapıla gelmiştir.

Kurum, şehrin batı girişinde yer alan, akademik ve idari birimleri ile öğrenci yurtları bir kampuste yoğunlaşmış, şehir merkezine yakınlığı nedeniyle ulaşım problemi olmayan Üniversitenin bir akademik birimidir.

Kurum’un biri lisan, biri de bilgisayar olmak üzere iki laboratuarı bulunmaktadır. Ayrıca kurumda, 14.000 esere sahip kütüphane, 140 kişilik kapasiteye sahip konferans salonu, spor salonu, öğrenci kantiniyle de akademik ve idari personel ile öğrencilere hizmet verilmektedir.

 
KURUMSAL NORMLAR VE DEĞERLER

Kurum ne yapmaya çalışıyor?

Misyon

Kurumun Hedefleri: Kurumun misyonu yerel bazda dış paydaşlarla (yerel medya organları, ilköğretim ve lise düzeyindeki okullar, Diyanet İşleri Başkanlığı taşra teşkilatı birimleri, vb.) iş birliği içerisinde din bilimleri alanında objektif bilgilerle halkı aydınlatma sürecinde istihdam edilebilecek personeli dogmatik olmayan, eleştirel ve rasyonel bir düşünceyle yetiştirmektir. Bunun yanında, kütüphanelerimizi dolduran her çeşit kitabı, arşivlerimizi dolduran her çeşit vesikayı çözüp değerlendirebilecek, bütün İslami ilimlerle, klasik ve çağdaş Türk ve İslam kültürüne vakıf; pedagojik şahsiyet kazanmış nesiller yetiştirmek kurumun misyonunu oluşturmaktadır. Ayrıca üniversitelerin farklı alanlarında görev alabilecek akademik eleman adaylarını yetiştirmek de kurumun misyonunu teşkil eder.

Kurumun Uluslararası Politikası:Günümüzde eğitim ve bilimin sınırları, her türlü işbirliği ve bilgi akışını da beraberinde getirmektedir. Bu bakımdan kurum, uluslararası ilişkileri etkin kullanarak öğretim elemanı ve öğrenci mübadelesi yolu ile, akademik personelin yurtdışı bilgi birikiminden yararlanarak yeni stratejiler geliştirmeyi, öğrencilere eğitim ve bilim süreçlerinde elde edecekleri kazanımların alt yapısını oluşturmayı amaçlamaktadır. Böylelikle hem akademik personelin hem de öğrencilerin bilgi birikimleri ile tecrübeleri artmış olacak ve küreselleşen dünyada kültürler ve dinler arası diyalog sürecine katkıda bulunacaktır.

Kurum kurulduğu günden bu güne kadar, öğretim öncelikli uygulama yanında eğitim, akademik araştırma, kültür vb. faaliyetleri de yerine getirmektedir.

Kurumun Akademik Öncelikleri: Kurumun akademik öncelikleri, çağdaş bilim anlayışıyla çalışma, her türlü ilmi ve akademik gelişmeleri takip ederek bilimsel araştırmalar yapma, akademik yükselmeleri gerçekleştirme, ulusal ve evrensel değerlere sahip çıkarak, tüm insanlığın problemlerine çözümler sunabilmektir.

Kurumun Öğretim Yaklaşımları: Anlatıma dayalı öğretim yöntemleri kullanmakla birlikte, örnek olay, sunu (anlatım), tartışma, seminer ve gösterim destekli yaklaşımları da kullanmaktadır.
Kurumun Yetki Kullanımı: Kurum, üst düzeyde merkeziyetçi, alt düzeyde ise yetki paylaşımını benimsemektedir. Bu bağlamda kurumumuzun yetki dağılımı; Dekan, Dekan Yardımcıları, Fakülte Yönetim Kurulu, Fakülte Kurulu, Bölüm Başkanlıkları, ABD Başkanlıkları şeklindedir. Ayrıca öğrenci temsilciliği de vardır.

Kurumun Mali Desteği: Merkezi yönetim dışında kurum için mali destek sağlayan her hangi bir kurum ve kuruluş bulunmamaktadır.

Kurumun Toplum ve Toplum Gündemi İle İlişkisi: Kurum, toplum ve toplumun gündemiyle yakından ilgilenerek, istenilen düzeyde olmasa da, imkânlar ölçüsünde sergiler, seminerler, paneller, konferanslar düzenleyip; din, ahlak, sanat, kültür ve medeniyet alanlarında toplumu bilgilendirmeye çalışır. Bu istikamette, radyo ve televizyon konuşmaları yapılmakta, yerel ve ulusal yazılı basında yazılar yayımlanmaktadır.

Engeller ve Fırsatlar

Kurumsal Özerklik Açısından: Kurum, kuruluşunda ulaşmayı hedeflediği gaye ve amaçları gerçekleştirmeye çalışırken bir takım engeller ve fırsatlarla karşılaşmaktadır. Karşılaşılan engelleri; teknolojik yapının istenilen düzeyde olmaması, var olan teknolojik yapılanmanın eleman yetersizliği nedeniyle rantabl kullanılamaması, idari personel eksikliği, yetişmiş eleman göçünün önüne geçilememesi, idari personel için görevde yükselme imkanlarının olmayışı, dış paydaşlarla ve toplumla istenilen düzeyde iletişim kurulamayışı gibi hususlar olarak sıralayabiliriz.

Doçent ve profesörler dışındaki akademik personel, sözleşmeli konumunda olduğundan belli aralıklarla görev süreleri devamlı yenilenmek durumundadır. Bu uygulamanın akademik personel üzerinde olumsuz etkileri olduğundan kaldırılması uygun görülmektedir. Akademik personel seçimi bilimsel kriterlere göre yeniden yapılandırılmalıdır.

Akademik ve idari personelin seçimi, ataması, terfisi ve işten çıkarılması gibi konularda kurumun etkisinin olmadığı, merkeziyetçi yapılanma içerisinde merkezi yönetim tarafından bu tür işlemlerin yapıldığı görülmektedir. Bu uygulama beraberinde kurum yöneticileri için çoğu zaman uygulamada problemler ortaya koymaktadır. Akademik personelin kadro ilerlemesi belirli kriterlere göre yapılmakla beraber kadro ilanı ve kadro tahsisi gibi konular merkezi idareye aittir.

İdari personelin görevde yükselme konusunun tamamıyla merkezi idareye ait olması yetişmiş ve kalifiye personelin ilerlemesi önündeki en büyük engeldir.

Bu durum hem kurum yöneticilerini bir takım zorluklarla karşı karşıya bırakmakta, hem de çalışanlar üzerindeki olumsuz etkisi nedeniyle iş motivasyonunu negatif yönde etkileyerek çalışanlardan yeterli düzeyde verim alınmasını engellemektedir.

İdari personel ataması merkezi yönetim tarafından yapılmakta olup, konu hakkında kurumun herhangi bir inisiyatifi bulunmamaktadır. Kurumun bu konuda inisiyatif kullanmasının önü açılmalı ve istihdam edeceği personeli seçebilmesi sağlanmalıdır.

Kurum tarafından istihdam edilen idari personelin verimliliğinin artırılabilmesi ve ileride gerek duyulacak birimde görevlendirilebilmesi amacıyla, kurum içinde rotasyon eğitimine alınması gerekmektedir. Bu işlem hem personelin bilgi birikimini artıracak, hem de kurum içerisinde herhangi bir birimde yürütülen işlerin eleman eksikliği neticesinde aksamaması sağlanacaktır.

İdari personelin e-devlet projesi kapsamında günün getirdiği teknolojik değişim ve gelişimi takip edebilecek teknik alt yapısı hazırlanmış ve güncellenmiş bir ortamda çalışması sağlanmalıdır. Akademik ve idari personelinin yararlandığı sosyal haklar (servis, lojman, yemekhane…vb) çalışanlar için bir fırsat olmakla birlikte, bu haklardan yararlanırken karşılaşılan engellerin de aşılması gerekmektedir.

İdari personel için büyük önem taşıdığı düşünülen Görevde Yükselme Yönetmeliğine işlevsellik kazandırılarak bu konudaki mağduriyetlerin giderilmesi ve Akademik personelin “Üniversite Tazminatı” adı altında faydalanmakta olduğu ödemenin idari personele de yansıtılması hem merkezi idareyi güçlendirecek hem de idari personelin motivasyonunu olumlu yönde etkileyecek ve kurumlar arası geçişin önünü de kapatacaktır.

Öğrenci Seçimi: Öğrencilerin seçimi lisans seviyesinde ÖSYM tarafından, lisansüstü ve doktora seviyesinde öğrenci alımları ise Sosyal Bilimler Enstitüsü tarafından yapılmakta olup, kurumun bu konuda bir tasarrufu bulunmamaktadır. Öğrenci alımlarında kurumun görüşünün de dikkate alınması arzu edilen bir durumdur. Kurumun fiziki kapasitesi ile akademik ve idari personel durumu göz önünde bulundurularak öğrenci alımında sayısal anlamda artırıma gidilmesi ile ilgili çalışmalar yapılmalıdır.

Fakültelerin açılması, kapanması, bölümler ve anabilim dallarının oluşturulması, Yüksek Öğretim Kurulu tarafından belirlenmektedir. Öğretme ve öğrenme faaliyetleri bağlamında eğitim-öğretim tarihlerini belirleyen akademik takvim kurumun görüşü de dikkate alınarak merkezi idare tarafından tespit edilmektedir. Kurum, lisans, yüksek lisans ve doktora düzeylerinde eğitim vermekte olup, bununla birlikte lisans öğretiminde ikinci öğretim, yüksek lisans öğretiminde tezsiz yüksek lisans öğrenimi verilebilecek şekilde düzenleme yapılması, hem fiziki hem de akademik ve idari personel yeterliliği bunlara cevap verecek seviyededir.

Her türlü araştırma ve geliştirme proje ve faaliyetleri, kurum tarafından teşvik edilmekte ve mali bakımdan genellikle desteklenmektedir. Ancak buradaki problem, sosyal alanların (İktisat ve İşletme hariç) genellikle fen alanlarına göre, daha yeni ve yetersiz olması, kütüphaneye bağlı çalışmak durumunda kalmasını gerekli kılmaktadır. Sonuç olarak da, araştırma projelerinin kurumda yeterince hazırlanamadığı görülmektedir.

Girişimcilik faaliyetlerinin geliştirilmesi kurumca teşvik edilmekle birlikte istenilen düzeyde değildir. Öğrenci organizasyonlarına kurumca verilen destek ve teşvikler girişimcilik faaliyetlerini istenilen seviyeye getirememiştir. Konunun istenilen seviyeye gelmesi ve dış paydaşlarla birlikte girişimcilik faaliyetlerinin artırılması için gerekli çalışmalar kurum tarafından yapılmaktadır.

Finans açısından herhangi bir özerklik söz konusu olmadığı gibi, hükümet kaynaklarının kurum içindeki paylaşımı da, Maliye Bakanlığı - Yüksek Öğretim Kurumu ve Rektörlük birimlerinin tasarrufundadır.

Her türlü işgücü ve piyasa değerlendirilmesi açısından kurumumuz diğer kurumlarla eşit şartlarda yarışma şansına sahiptir. Yani bölümümüz elemanları ve mezunları, ülkemiz kurumları içindeki istihdamdan görünüşte eşit olarak yararlanarak fırsatlar yakalamaktadırlar. Ancak ülkemiz şartları ve içinde bulunduğumuz birçok imkansızlıklar, aslında bölgemiz insanının çok eşit şartlarda yarış içinde olmadıklarını ortaya koymaktadır. Bunun en bariz örneği, üniversite sınavlarında üniversite ve fakültemizin tercih sıralamasındaki yeri ile yurtdışı ve piyasa taleplerinde üniversitemizin istihdam konumudur.

Kurum, konusu ile ilgili alanda bölgesel ve ulusal düzeyde dış paydaşlarla birlikte organizasyonlar yapmakta, ayrıca kendi alanı ile ilgili olarak iş gücü piyasasına donanımlı ve yetenekli elemanlar kazandırmaya çalışmaktadır. Konu hakkındaki etkinlikler ve çalışmaların yeterli düzeye çıkarılması için çeşitli projeler üretilmelidir.

Altyapının Değerlendirilmesi: İdari ve akademik personel ve öğrenci sayısı ile ilgili olarak kurum alt yapısı fiziki anlamda yeterli bir yapıya sahiptir. Kurumda biri lisan, biri de bilgisayar olmak üzere iki laboratuar bulunmaktadır. Bu laboratuarlar yeterli teknolojik alt yapıya sahip bulunmakla birlikte, personel eksikliği nedeniyle istenilen ölçüde verimli kullanılamamaktadır. Ayrıca kurum içerisinde tüm okuyuculara açık olan yaklaşık 14.000 eserin bulunduğu kütüphane mevcuttur. Bununla birlikte bir takım alanlarda kütüphanedeki kaynak eserlerde eksiklikler vardır. Aynı hususun merkez kütüphanesi içinde geçerli olduğu söylenebilir. Merkez kütüphanenin özellikle sosyal bilimler içerikli kaynak kitaplar ile periyodik yayınlar konusunda desteklenmesinin şart olduğu açıktır. Ayrıca fakültemiz kütüphanesinin geliştirilerek, personel yetersizliği ve yer sıkıntısının giderilerek açık raf sistemine geçilmesi, bilgisayar laboratuarının büyütülmesi, teknoloji sınıflarının sayısının artırılması önemlidir.

Kurumda spor salonu, öğrenci kantini ve 140 kişi kapasiteli konferans salonu bulunmaktadır. Kurumda 2005-2006 öğretim yılı itibariyle 350 öğrenci ile 89 öğretim elamanı mevcut olup, öğrenci / öğretim elemanı oranı yaklaşık 3,9’dur.

Kurumun üniversite kampusu içinde bulunması, şehir merkezine olan yakınlık ve ulaşım kolaylıkları, öğrenci yurtları ile fakülte binasının yakın oluşu ve akademik personelin kaldığı lojmanların aynı kampus içinde bulunuşu kurum için fırsat olarak değerlendirilmekle birlikte, iklim şartlarından kaynaklanan zorluklar, kurum için engel olarak görülmektedir. Ayrıca, birçok anabilim dalında yeterli sayıda araştırma görevlisi olmaması ve fakülteler için teknik eleman yetersizliğinin had safhada olması kurumun geleceği açısından olumsuz engeller arasındadır.

Kurumun imkanları ve öğretim elemanlarının sayısına oranla öğrenci sayısı son derece düşük olup, öğrenci kontenjanların arttırılması büyük bir ihtiyaçtır. Kurumda pedagojik dersleri yürütecek öğretim elemanı bulunmamaktadır.

Bilimsel seviyenin arzu edilen düzeye çıkarılabilmesi için, akademik personelin maaşlarında iyileştirme yapılmasının uygun olduğu düşünülmektedir.

Toplumun istenilen çağdaş dinî aydınlığa kavuşabilmesi için öğrenci kontenjanlarında kuruma uygulanan kısıtlamanın kaldırılması, bilimsel ve akademik özgürlüğe uygun olarak, bölümlerin ve fakültelerin, öğretim elemanı–öğrenci, bilimsel veriler-toplum anlayışları dengesini kuracak inisiyatifleri alabilme yetkisiyle donatılması gerekmektedir. Sosyal Bilimler Enstitüsü’nün LES gibi sadece genel bilgiye dayalı bir sınavı ve fakülte başarı notunu esas alarak yaptığı sıralamayla, çok sayıda fakülteden oluşan geniş yelpazeye, sınırlı sayıda araştırma görevlisi tahsisi ve çoğu zaman bu ihtiyacı karşılayamamasından, ayrıca söz konusu kriterlerin akademik özveri ve kabiliyeti ölçmede yetersiz olduğundan; bölümler, alanlarıyla ilgili bilimsel araştırmalarda bulunacak elemanları, yukarıdaki sınav ve başarı notuna ilaveten, ihtiyaca göre ve kendi bünyesinde oluşturacağı jürilerle ve bilimsel elemelerle seçmesi daha doğru olacaktır.

Fakülteler arasındaki akademik ilişkinin zayıf olduğu görülmektedir. Bilimsel seviyenin yükseltilebilmesi için, fen ve sosyal disiplinlerin eşit seviyede değerlendirilmesi ve ilişkilerin artırılması öngörülmektedir.

Kurum Bunu Nasıl Yapmaya Çalışıyor

Akademik Faaliyetler

Yüksek Öğretim Kurulu tarafından belirlenen ders programları kurumumuz öğretim kadrosu tarafından değişik yöntemlerle öğrencinin en iyi şekilde yetiştirilmesi doğrultusunda uygulanmaktadır. Öğretim elamanlarımız gerek öğrencinin yetiştirilmesi, gerekse akademik faaliyetleri doğrultusunda araştırmalar yapmakta, makaleler, kitaplar yayınlamakta, yaptıkları araştırmaları seminerler, konferanslar, sunumlar, sergiler halinde başkalarıyla paylaşmaktadır.

Kurum, eğitim öğretim faaliyetlerini fakülte kurulu, fakülte yönetim kurulu, bölüm kurulu, akademik kurullar ile teşekkül ettirdiği farklı komisyonlar aracılığı ile yetki paylaşımını esas alarak yapmaktadır. Gerektiğinde öğrenci seminer ve konferanslarında kulüplerin görüşlerine de başvurmaktadır. Böylece kurum, misyon ve amaçlarını en iyi seviyede gerçekleştirmeye gayret etmektedir.

Akademik Nitelikli Faaliyetler:

Kurum, araştırma ve teknoloji transferi istenen ölçü ve kalitede gerçekleşememekle birlikte, çeşitli akademik ve idari kurumlarda görev yapmakta olan öğretim elemanlarına konferanslar verdirerek, gerektiğinde Milli Eğitim Bakanlığı ve Diyanet İşleri Başkanlığı ile ortak komisyonlar kurarak organizasyonlar gerçekleştirmektedir.

Yönetim Faaliyetleri:

Akademik ve idari personel seçimi ve terfisi Rektörlük ve YÖK kanalıyla olmaktadır. Öğrenci seçimleri ÖSS merkezi tarafından yapılmaktadır. Öğrenci Temsilciliği kanalıyla öğrenci kurum yönetimine dahil edilmektedir. Üniversitemizin insan kaynakları, geleceğe de cevap verebilecek kapasitededir.

Kalite İzleme ve Kalite Yönetimi

Kalite İzleme

Kurum, öğretim elemanlarının çalışmalarını takip etmekte ve bu manada, hangi öğretim elemanın şimdiye kadar ne gibi çalışmalar yaptığını ve hangi çalışmalara devam ettiğini tespit etmektedir. Görev süresi uzatma tekliflerinde bu durumu göz önünde bulundurmaktadır.
Ayrıca öğrencilerin, öğretim elemanları hakkındaki düşüncelerini yansıtan kapsamlı anketler hazırlanmakta ve her öğretim yılı uygulanmaya konulmaktadır. Alınan sonuçlar değerlendirilerek öğretim elemanlarına iletilmekte, öz kritik imkanı sunulmaktadır. Ancak bu anket sonuçları öz kritik yapma dışında işlevsel değildir.

Kalite Yönetimi

Öğretim elemanları için özel hazırlanmış bir geliştirme programı bulunmamaktadır.